Kwas nadtlenosiarkowy (kwas jednonadsiarkowy, kwas C a r o), H2SO5. Przez działanie stężonym kwasem siarkowym na nadtle- nodwusiarczan potasowy otrzymuje się inny kwas pochodny nadtlenku wodoru zwany kwasem nadtlenosiarkowym: SsOg” + H2SO + H20 = 2HSOI + HOO S02 OH.

Trójtlenek dwusiarkowy, S203, powstaje przez rozpuszczenie siarki w zupełnie suchym trójtlenku. Po odparowaniu nadmiaru trójtlenku pozostaje „pół- toratlenek” w postaci masy krystalicznej o barwie zielonej. Jest to substancja nad zwyczaj wrażliwa na działanie drobnych nawet śladów wilgoci, które rozkładają ją na siarkę, dwutlenek siarki i kwas siarkowy. W dymiącym kwasie siarkowym dopuszcza się z zabarwieniem od niebieskiego do brunatnego, zależnie od większej lub mniejszej zawartości S03 w dymiącym kwasie. Brunatna barwa tych roztworów pochodzi od siarki, wydzielonej w postaci koloidowej zawiesiny. Niektórzy autorzy uważają również póltoratlenek nie za właściwy związek, lecz za taką zawiesinę siarki w trójtlenku siarki.

Związki bromu towarzyszą prawie zawsze związkom chloru. Bromki występują więc przede wszystkim w wodzie morskiej obok chlorków, jednakże w ilościach znacznie mniejszych (około 300 razy). Wobec większej na ogół rozpuszczalności bromków od odpowiednich chlorków spotyka się je stosunkowo rzadko w pokładach soli kamiennej. Gromadzą się one wówczas głównie w warstwach górnych. Niektóre organizmy morskie, tak roślinne, jak i zwierzęce, mają zdolność nagromadzania w sobie bromu w postaci złożonych związków organicznych. Takim związkiem jest m. in. znany jeszcze w starożytności barwnik purpury- na otrzymywany z pewnego gatunku mięczaków, spotykanego w Morzu Śródziemnym.

Kwas siarkowy należy do najważniejszych związków, używanych w przemyśle chemicznym. Znany już był w średniowieczu. Otrzymywano go wówczas przez prażenie ałunu w nieco późniejszych czasach zastąpiono ałun zasadowym siarczanem żelazowym, powstałym z utlenienia pirytu: – 2Pe(0H)S04= H2S04 + Fe203 + SOs.

Przechowywany w zwykłej temperaturze w zetknięciu z wilgotnym powietrzem fosfor świeci w ciemności. Pochodzi to stąd, że para fosforu ulega powolnemu utlenieniu, a część energii tej reakcji wydziela się pod postacią promieniowania widzialnego (chemiluminescen- cja). Podczas tego powolnego utlenienia fosforu na powietrzu powstają głównie niższe tlenki fosforu. Dla zapobieżenia mu przechowuje się biały fosfor pod wodą.

W celu wykrycia obecności siarczków w badanej substancji dodaje się do niej roztworu mocnego kwasu (HC1 lub H2SOi). Wydzielający się przy tym siai’kowodór łatwo rozpoznać po charakterystycznym zapachu lub po czernieniu bibuły, nasyconej roztworem soli ołowiawej (wskutek tworzenia się czarnego siarczku ołowiawego, PbS). Siarczki nie ulegające działaniu kwasów należy uprzednio stopić z sodą na węglu. Otrzymany stop umieszcza się na blaszce srebrnej i zwilża wodą. Pod działaniem rozpuszczonego w wodzie siarczku sodowego metaliczne srebro pokrywa się warstwą czarnego siarczku srebrowego, Ag2S („wątroba siarczana”, hepar sulfuris — stąd reakcja ta nazywana jest „reakcją heparową”)-

Ciepło reakcji ze stałym jodem jest ujemne i ma wartość —6,45 kcal. Ze względu na mniejsze powinowactwo jodu do wodoru i metali daje się on łatwo rugować ze związków z tymi pierwiastkami zarówno przez brom, jak i tym bardziej przez chlor: – 2HJ + C12 = 2HC1 + Ja.

Jako kwas dwuzasadowy, siarkowodór daje dwa szeregi soli: siarczki obojętne i kwaśne, czyli wodorosiarczki. Otrzymywać je można kilku różnymi metodami:

Różnice w składzie chemicznym i własnościach wymienionych powyżej kopalin wynikają nie tylko z różnego ich wieku, lecz także i z różnicy materiałów wyjściowych. Powstały one bowiem z rozkładu różnych rodzajów roślin szczególnie rozpowszechnionych w odnośnych epokach geologicznych, więc: antracyty i węgle kamienne głównie z widłaków, skrzypów i paprotników epoki syluru, dewonu i karbonu, węgle brunatne z drzew liściastych i iglastych epoki trzeciorzędowej, torf zaś ze szczątków mchów i innych roślin błotnych.

Czysty kwas siarkowy (ciężar cząst. 98,082) jest cieczą bezbarwną o konsystencji oleistej, prawie dwa razy cięższą od wody (djs = 1,836 g/cm3. Trzymany przez dłuższy czas w temperaturze 0°C, krzepnie na masę krystaliczną, topniejącą w 10,35°C. Ta skłonność do przechładza- nia się ciekłego H2SC>4 wynika z jego dużej lepkości, dzięki której powstawanie i wzrost kryształów jest utrudniony. Prężność pary kwasu siarkowego w niskich temperaturach jest znikomo mała: kwas siarkowy należy do kwasów nielotnych. Podczas ogrzewania czysty kwas siarkowy traci częściowo trójtlenek siarki, wskutek czego powstaje w nim pewna ilość wody. Kwas o zawartości 1,7% wody ma maksymalną temperaturę wrzenia 338°C, stanowi więc mieszaninę azeotropową.

Związek ten o ciężarze cząst. 62,032 powstaje przez ostrożne utlenienie hydroksyloaminy tlenkiem miedziowym lub srebrowym (I) albo też kwasem azotawym (II): – 2AgaO -i- 2NH2OH =4Ag + 2H20 + H2N202, HONIIa + ONOH = H20 + H2N202. (II)

Na podstawie prawa stałości sum cieplnych, będącego jedną z wielu postaci, w jakich ujawnia się ogólna zasada zachowania energii, można poddawać równania termochemiczne takim samym działaniom i prze- kszałceniom, jakie wykonywa się na równaniach stechiometrycznych na podstawie prawa zachowania masy. W zastosowaniu do przytoczonego wyżej przykładu równania mają następującą postać: C + i/a Oa =

W wodzie rozpuszcza się klarownie tylko w obecności nadmiaru kwasu. Czysta woda powoduje częściową hydrolizę. Wydzielają się przy tym trudno rozpuszczalne chlorki zasadowe jako biały bezpostaciowy osad, którego skład ilościowy zależy od warunków reakcji. Udało się wyodrębnić dwa takie związki o określonym składzie: SbO Cl — chlorek antymonylu, oraz SbCls. Ten drugi związek stosowany był przez czas jakiś w lecznictwie pod nazwą proszku Algarota. Pod wpływem wody zasadowe chlorki antymonu po dłuższym czasie ulegają całkowitej hydrolizie i przekształcają się w tlenek. Przemiana następuje szybciej, jeśli do roztworu doda się nieco węglanu sodowego. Kwas solny przeprowadza tlenochlorki z powrotem w SbCl3.

Trójtlenek arsenu, ciężar cząst. 197,82, tworzy się podczas spalania arsenu w powietrzu. Na skalę techniczną otrzymuje się go przez prażenie arsenopirytu oraz innych minerałów arsenowych. Również i podczas prażenia pirytów w celu otrzymania dwutlenku siarki do fabrykacji kwasu siarkowego zawarty w nich arsen przechodzi w trójtlenek i osadza się następnie w komorach pyłowych wraz z innymi domieszkami w postaci subtelnego proszku (mączka arszenikowa). Z mączki tej można wydzielić arszenik przez sublimację. .