Monthly Archives Luty 2015

Rodziną główną grupy VII układu okresowego tworzą pierwiastki, od nazwy pierwszego z nich zwane fluorowcami. Są to w kolejności wzrastających liczb atomowych: fluor F, chlor Cl, brom Br, jod J i as- tat At. Ważniejsze ich własności fizyczne zestawione są w tabl. 33.

Ropa naftowa występuje w różnych okolicach ziemi na znacznej niekiedy głębokości. Wydobywa się ją drogą wiercenia głębokich szybów, przez które wypompowuje się ropę na powierzchnię. Zdarza się jednak, że znajduje się ona w głębi ziemi pod dużym ciśnieniem i po przebiciu otworu wiertniczego wytryskuje w kształcie fontanny na wysokość kilkudziesięciu metrów.

Ciężar cząst. 64,066, tt. -72,5°C, tw. = -10,0°C, t, kryt. = 157,2°C, ciepło topnienia = 1,76 kcal/g-cz., ciepło parowania = 6,16 kcal/g-cz., dc = 1,46 g/cnr1, D = 2,9256 g/1, dpow = 2,2630.

Kwas podsiarkawy, H2S204 i kwas sulfoksylowy, H2SO2. Kwasy te nie są znane w stanie wolnym, lecz jedynie pod postacią soli. Pierwsze z nich powstają przez elektrolityczną redukcję wodorosiarczynów w myśl równania

Antymonian potasowy, K[Sb(OH)o], rozpuszcza się dość dobrze w gorącej, nieco trudniej w zimnej wodzie. Używany bywa jako odczynnik na obecność jonów sodowych, daje bowiem z nimi biały krystaliczny osad trudno rozpuszczalnego antymonianu sodowego, Na[Sb{OH)e]. Jest to jedna z niewielu trudno rozpuszczalnych soli sodowych (por. § 311).

Do tej grupy związków należą prócz kwasu nitrozylosiarkowego i innych związków, tworzących się przejściowo podczas fabrykacji kwasu siarkowego metodą komorową (§ 151), również i niektóre inne związki, które otrzymuje się najczęściej działaniem kwasu azotawego na siarczyny i wodorosiarczyny. Gdy na 1 gramocząsteczkę kwasu azotawego działa się 3 gramocząsteczkami wodorosiarczynu, otrzymuje się sól kwasu nitrylotrójsulfonowego: /0 HSOaONa – 2T' + H SOaONa = 2HaO + N{SOsUa)„. OH II S020Na

Ciężar cząst. 80,976, tt. = -60,4UC, tw. = -41,5°C, t. kryt. = 137°C, ciepło parowania = 4,75 kcal/g-cz,, dc tw 2,004 g/cm3, D™1 “ 3,672 g/1. Pod względem składu selenowodór jest zupełnym analogiem siarkowodoru. Podobne są też sposoby otrzymywania tego związku. Najlepiej jest działać kwasem solnym na selenek żelazawy: FeSe + 2TTC1 = FeCL, – H,Se lub też wodą na selenek glinowy: A%Ses -|-eTi20 = 2Ai(0H}3 | 3HSe. .

Fosfor tworzy z wodorem dwa określone związki: fosforowodór gazowy, czyli fosforiak, PH3, o składzie analogicznym do amoniaku, oraz fosforowodór ciekły, czyli fosfinę, odpowiadający hydrazynie, P2H/,. Dawniej przyjmowano istnienie jednego lub nawet paru określonych związków fosforu z wodorem, występujących w zwykłej temperaturze w stanie stałym, lecz obecnie fakt ten wydaje się być wątpliwy.

Kwas nadtlenosiarkowy (kwas jednonadsiarkowy, kwas C a r o), H2SO5. Przez działanie stężonym kwasem siarkowym na nadtle- nodwusiarczan potasowy otrzymuje się inny kwas pochodny nadtlenku wodoru zwany kwasem nadtlenosiarkowym: SsOg” + H2SO + H20 = 2HSOI + HOO S02 OH.

Trójtlenek dwusiarkowy, S203, powstaje przez rozpuszczenie siarki w zupełnie suchym trójtlenku. Po odparowaniu nadmiaru trójtlenku pozostaje „pół- toratlenek” w postaci masy krystalicznej o barwie zielonej. Jest to substancja nad zwyczaj wrażliwa na działanie drobnych nawet śladów wilgoci, które rozkładają ją na siarkę, dwutlenek siarki i kwas siarkowy. W dymiącym kwasie siarkowym dopuszcza się z zabarwieniem od niebieskiego do brunatnego, zależnie od większej lub mniejszej zawartości S03 w dymiącym kwasie. Brunatna barwa tych roztworów pochodzi od siarki, wydzielonej w postaci koloidowej zawiesiny. Niektórzy autorzy uważają również póltoratlenek nie za właściwy związek, lecz za taką zawiesinę siarki w trójtlenku siarki.

Związki bromu towarzyszą prawie zawsze związkom chloru. Bromki występują więc przede wszystkim w wodzie morskiej obok chlorków, jednakże w ilościach znacznie mniejszych (około 300 razy). Wobec większej na ogół rozpuszczalności bromków od odpowiednich chlorków spotyka się je stosunkowo rzadko w pokładach soli kamiennej. Gromadzą się one wówczas głównie w warstwach górnych. Niektóre organizmy morskie, tak roślinne, jak i zwierzęce, mają zdolność nagromadzania w sobie bromu w postaci złożonych związków organicznych. Takim związkiem jest m. in. znany jeszcze w starożytności barwnik purpury- na otrzymywany z pewnego gatunku mięczaków, spotykanego w Morzu Śródziemnym.

Kwas siarkowy należy do najważniejszych związków, używanych w przemyśle chemicznym. Znany już był w średniowieczu. Otrzymywano go wówczas przez prażenie ałunu w nieco późniejszych czasach zastąpiono ałun zasadowym siarczanem żelazowym, powstałym z utlenienia pirytu: – 2Pe(0H)S04= H2S04 + Fe203 + SOs.

Przechowywany w zwykłej temperaturze w zetknięciu z wilgotnym powietrzem fosfor świeci w ciemności. Pochodzi to stąd, że para fosforu ulega powolnemu utlenieniu, a część energii tej reakcji wydziela się pod postacią promieniowania widzialnego (chemiluminescen- cja). Podczas tego powolnego utlenienia fosforu na powietrzu powstają głównie niższe tlenki fosforu. Dla zapobieżenia mu przechowuje się biały fosfor pod wodą.

W celu wykrycia obecności siarczków w badanej substancji dodaje się do niej roztworu mocnego kwasu (HC1 lub H2SOi). Wydzielający się przy tym siai’kowodór łatwo rozpoznać po charakterystycznym zapachu lub po czernieniu bibuły, nasyconej roztworem soli ołowiawej (wskutek tworzenia się czarnego siarczku ołowiawego, PbS). Siarczki nie ulegające działaniu kwasów należy uprzednio stopić z sodą na węglu. Otrzymany stop umieszcza się na blaszce srebrnej i zwilża wodą. Pod działaniem rozpuszczonego w wodzie siarczku sodowego metaliczne srebro pokrywa się warstwą czarnego siarczku srebrowego, Ag2S („wątroba siarczana”, hepar sulfuris — stąd reakcja ta nazywana jest „reakcją heparową”)-