Monthly Archives Czerwiec 2015

Podobnie jak sam kwas, podchloryny łatwo mogą oddawać swój tlen innym substancjom, są więc silnymi środkami utleniającymi przeprowadzają wodorotlenki Mn11, Fe11, Co11, Ni11 na wyższy stopień utlenienia, z amoniaku wydzielają azot, z jodków wytrącają wolny jod. Roztwory ich stosowane są na wielką skalę w przemyśle włókienniczym jako środek bielący, mniej szkodliwy dla substancji bielonego włókna niż wolny chlor. W tym celu we Francji już dawno przyrządzano roztwory podchlorynów przez wprowadzenie gazowego chloru do roztworu węglanu potasowego („eau de Javelle”) lub węglanu sodowego („eau de Labarraque”): col- + ci, co2 cr + cicr.

Dwutlenek siarki jest dość obficie pochłaniany przez wodę. Jedna objętość wody w 0°C rozpuszcza prawie 80 objętości gazu. W niskich temperaturach wydziela się z roztworu hydrat o składzie SO2 7H20. Ze wzrostem temperatury rozpuszczalność szybko maleje: w 20°C jest ona już dwa razy mniejsza niż w 0°C, a przez gotowanie dwutlenek może być całkowicie usunięty z roztworu.

Kwas nadchlorowy, HC104, jest najtrwalszy spośród tlenowych kwasów chloru i jedyny, który można otrzymać w stanie bezwodnym. Otrzymuje się go z jego soli, nadchloranów, najczęściej z nadchloranu potasowego. Sól ta powstaje, jak już wspomniano, z chloranu w wyniku ogrzewania do temperatury topnienia. Na otrzymany stop działa się po ostygnięciu niewielką ilością wody w celu wyługowania powstającego równocześnie chlorku potasowego. Nadchloran pozostaje nierozpuszczony. Kwas uwalnia się z soli przez wymianę podwójną 7 kwasem siarkowym lub fluorokrzemowym, który tworzy z potasem sól trudno rozpuszczalną. Po odsączeniu osadu tej soli oczyszcza się roztwór kwasu przez destylację pod zmniejszonym ciśnieniem. W skali przemysłowej otrzymuje się nadchlorany przez elektrolityczne utlenianie chloranów.

Na działanie czynników utleniających kwas solny jest równie odporny, jak chlorowodór gazowy. Na szczególną uwagę zasługuje reakcja HCI z kwasem azotowym. Mieszanina stężonego kwasu solnego z kwasem azotowym (zwykle w stosunku 3:1) nosi nazwę wody królewskiej (aqua regia). Ta trochę dziwna nazwa, pochodząca jeszcze z czasów średniowiecznej alchemii, ma wyrażać fakt, że mieszanina ta roztwarza wszystkie metale, łącznie z „królem metali” — złotem, które opiera się działaniu każdego ze składników z osobna. Tb energiczne działanie wody królewskiej na metale oraz niektóre związki, nie poddające się działaniu stężonych kwasów (np. siarczki rtęci, niklu, kobaltu) tłumaczy się powstawaniem chloru atomowego (chloru in statu nascendi) pod wpływem utleniającego działania kwasu azotowego na chlorowodór: 3 HCI + HNOa = 2HaO + NOC1 + 201.

W skład rodziny głównej grupy VI wchodzą pierwiastki: tlen O, siarka S, selen Se, tellur Te i polon Po. Wszystkie one mają po 6 elektronów na najwyższym poziomie energetycznym (s2p4) i wobec tego w związkach z wodorem i z metalami występują jako pierwiastki dwu- ujemne. Tlen, stojący na czele rodziny, różni się znacznie bardziej od pozostałych pierwiastków grupy VI aniżeli fluor od dalszych fluorow- ców. Ważniejsze własności tlenu omówiono już w rozdziale III. U pozostałych członów rodziny, objętych ogólną nazwą siarkowców, charakter elektroujemny zaznaczony jest tym słabiej, im większa jest ich liczba atomowa. Cechy metaliczne występują już w pewnym stopniu u telluru, a w promieniotwórczym polonie stanowczo przeważają.