O ile więc eksploatacja pokładów węgla kamiennego opłaca się nawet wtedy, gdy leżą one na znacznej głębokości, o tyle wydobycie węgla brunatnego jest opłacalne tylko tam, gdzie może być prowadzone systemem odkrywkowym i gdzie materiał zostaje zużytkowany na miejscu. Jeszcze większa jest zawartość wody w torfie (80—90% w stanie surowym). Przed użyciem tego materiału w charakterze paliwa suszy się go przez czas dłuższy na powietrzu, przy czym zawartość wody spada do około 25%.
W ocenie przydatności paliwa bierze się pod uwagę nie tylko stopień jego wilgotności, lecz przede wszystkim jego wartość opałową, czyli ilość ciepła wydzielaną podczas całkowitego spalania. Oznacza się ją w specjalnych kalorymetrach, tzw. bombach kalorymetrycznych, i przelicza na 1 kg spalanego materiału lub jeśli chodzi o substancje chemiczne jednorodne — na 1 g-cz. (lub 1 gramoatom), dla paliwa gazowego zaś — zwykle na 1 m3, mierzony w warunkach normalnych. Dla omawianych tu naturalnych rodzajów paliwa stałego wartość opałowa wzrasta mniej więcej równolegle do zawartości węgla w materiale i wynosi dla antracytu przeciętnie 8000 kcal/kg, dla różnych rodzajów węgla kamiennego 6750—8000 kcal/kg, dla węgla brunatnego około 5000 kcal/kg, dla torfu przeciętnie 3700 kcal/kg, wreszcie dla drewna około 3000 kcal/kg.
Duże ilości związków węgla zawarte są również w skorupie ziemskiej w postaci tzw. łupków bitumicznych. Są to skały pochodzenia osadowego ze starszych epok geologicznych, przepojone substancją organiczną przypominającą swoim składem węgle kamienne. Zawartość tej substancji w łupkach przeważnie nie przekracza 5—20%, niekiedy jednak jest znacznie większa (do 50%). Takie łupki bogate w substancję organiczną zapalone na powietrzu palą się w dalszym ciągu. Użyte bezpośrednio jako materiał opałowy są jednak mało przydatne ze względu na niską wartość opałową i dużą zawartość popiołu.