Związki azotu z halogenami – kontynuacja

Chlorek azotu, NCI3 powstaje jako łatwo lotny, żółtawy olej o gęstości 1,65 g/cm3 podczas działania podchlorynu sodowego na amoniak lub sól amonową: NH3 + 3NaOCl = NC13 + 3NaOH.

Można go też otrzymać przez elektrolizę nasyconych roztworów chlorku amonowego. Ten drugi sposób szczególnie dobrze nadaje się do demonstrowania nadzwyczajnej wybuchowości trójchlorku azotu w zetknięciu z substancjami organicznymi. Na powierzchnię elektrolizowanego roztworu nalewa się warstwę terpentyny. Krople chlorku azotu, jako lżejsze od roztworu, w miarę powstawania unoszą się ku górze, gdzie w zetknięciu z terpentyną natychmiast wybuchają.

W odróżnieniu od NF3, trójchlorek azotu jest związkiem endotermicz- nym (ciepło tworzenia = — 55,4 kcal/g-cz.). Zachowuje się też inaczej podczas hydrolizy, dając amoniak i kwas podchlorawy: NC13 – 3ELO = NH3 + 3HOC1.

Trójbromek jest znany jedynie w postaci amoniakatu NBr3 6NH:i, rozkładającego się z wybuchem powyżej — 70. Działając jodem na stężone wodne roztwory amoniaku, otrzymuje się czarny osad, zawierający produkty podstawienia atomów wodoru w amoniaku atomami jodu. Skład osadu zależy w dużym stopniu od warunków reakcji. Wyodrębniono z niego amoniakaty NJ3 NH3 i NJ3 3NH3. W stanie suchym ten tzw. jodek azotu jest jeszcze mniej trwały niż NC13 i przy najlżejszym dotknięciu, np. piórkiem, silnie wybucha.

Krańcowo odmienne zachowanie się trójfluorku azotu w zestawieniu z analogicznymi połączeniami pozostałych halogenów wynika z silnie elektroujemnego charakteru fluoru, dzięki któremu wiązanie N—F jest silnie spolaryzowane i wykazuje częściowo cechy wiązania jonowego. Natomiast w wiązaniach kowalentnych N—X, jakie azot tworzy z pozostałymi halogenami, składnikiem bardziej elektroujemnym jest azot.