Tlenek węgla, CO cz. II

Własności. Tlenek węgla jest gazem bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza. Nie daje się skroplić w zwykłej temperaturze, lecz jedynie po oziębieniu poniżej . — liCbC. W wodzie rozpuszcza się nieznacznie {33 cm3/! wody w 0°C, 23 cm:Vl wody w 20°C), lepiej w alkoholu (204 cm:Vl).

Uderzające jest podobieństwo własności fizycznych tlenku węgla i azotu, które to substancje mają prawie identyczny ciężar cząsteczkowy i taką samą ogólną liczbę elektronów w cząsteczce (14, w tym 10 elektronów walencyjnych). Cząsteczki takie nazywane są izosterycznymi. Elektronowa teoria wartościowości tłumaczy podobieństwo ich własności analogicznym sposobem powiązania atomów. W cząsteczce azotu atomy połączone są trzema wiązaniami kowalencyjnymi, (wzór a). Cząsteczka tlenku węgla ma budowę podobną (wzór b), z tą jednak różnicą, że dwa wiązania mają charakter kowalencyjny, trzecie natomiast stanowi wiązanie koordynacyjne, w którym atom tlenu występuje jakp donor.

Zgodnie z taką budową cząsteczka tlenku węgla ma niewielki moment dipolowy (0,12 D). Według teorii kwantykułowej Fajansa (§ 92) w cząsteczkach N2, CO, jak również C2H2 występuje kwantykuła dziesięcioelektronowa skwantowana względem ca- tej cząsteczki (tabl. 55, kol. pierwsza).

Istotna różnica w budowie cząsteczek polega na tym, że w cząsteczce CO ładunek dodatni rozmieszczony jest mniej symetrycznie niż w N2. W cząsteczce acetylenu natomiast jest on podzielony pomiędzy „zręby” Cł+ i H+. Tak w jednym, jak i w drugim przypadku powoduje to zmniejszenie siły łączącej oba atomy ze sobą, a tym samym zwiększenie odległości między atomowych (kolumna czwarta). Natomiast siły międzycząsteczkowe ulegają wzmocnieniu, co znajduje wyraz w podwyższeniu temperatury topnienia i wrzenia (kolumny druga i trzecia).