Zastosowanie kwasu fosforowego

W podobny sposób z ortofosforanów jednometalicznych powstają me- tafosforany: NaH2P04 = 11,0 + NaPOs. Odmiennie zachowują się fosforany amonowe: przy ogrzewaniu tracą one amoniak, pozostawiając jako suchą pozostałość kwas fosforowy.

Najczęściej spotykaną w laboratoriach solą kwasu ortofosforowego jest ortofosforan dwusodowy, krystalizujący z roztworu jako dwuna- stohydrat: NaaHPCb, I2H2O. Często używany jest także wodorofosfo- ran sodowo-amonowy, tzw. sól fosforowa, NaNH/,HPO/,. Podczas ogrzewania topi się on, wydzielając równocześnie wodę i amoniak i przechodząc w metafosfcran sodowy: NaNH4HPQ4 = H20 -T NHa H- NaPOa.

Sól ta w stanie stopionym ma zdolność rozpuszczania tlenków licznych metali. Niektóre z tych stopów tworzą po ostygnięciu bezpostaciową szklistą masę o charakterystycznym zabarwieniu. Tlenek chromu np. barwi stop na szmaragdowozielone, związki kobaltu — szafirowo- niebiesko. Korzysta się z tego w chemii analitycznej w celu wykrycia tych pierwiastków w badanej substancji.

Sam kwas fosforowy ma zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym używa się go także do fabrykacji lemoniad oraz jako dodatku do wody utlenionej dla zwiększenia jej trwałości. Pewne ilości jego pochłania także przemysł emalierski oraz wyrób cementów dentystycznych.

Kwas fosforowy i fosforany znajdują najważniejsze zastosowanie w przemyśle nawozów mineralnych. Jak już wspomniano, gleba zawiera zawsze niewielkie ilości fosforanu trójwapniowego. W postaci tego związku, nierozpuszczalnego w wodzie, fosfor jest trudno przyswajalny przez rośliny, gdyż tylko pod wpływem kwasów organicznych, wydzielanych przez ich korzenie, przechodzi on powoli do roztworu. Wskutek intensywnej rokrocznej uprawy ilość fosforu w glebie ulega wydatnemu zmniejszeniu i uzupełnienie tego braku staje się rzeczą niezbędną. By uczynić fosfor zawarty w fosforytach naturalnych łatwiej przyswajalnym przez rośliny, działa się na fosforyty kwasem siarkowym (zwykle 50°/o-owym). Fosforan trójwapniowy przechodzi przy tym w rozpuszczalny fosforan jednowapniowy, a równocześnie tworzy się gips: – 0a3(PO4)2 -f 2HaS04 + 4H0 = Ca(H2PG4)2 + 2 (CaS04 2H20).