Związki fosforu z wodorem. Fosforki cz. II

Z powodu obecności samozapalnego fosforowodoru ciekłego w fosfo- riaku otrzymanym jedną z dwu pierwszych spośród podanych wyżej metod, również i surowy fosforiak zapala się samorzutnie na powietrzu już w zwykłej temperaturze. Przepuszczając go przez alkohol lub też oziębiając lodem można usunąć zeń fosforowodór ciekły, a tym samym pozbawić go samozapalności w zwykłej temperaturze.

Własności zasadowych, tak charakterystycznych dla amoniaku, fosforiak nie wykazuje prawie zupełnie. Łączy się on wprawdzie z niektórymi kwasami, przede wszystkim z chlorowcowodorami, na związki o charakterze soli, którym przez analogię do soli amonowych nadaje się nazwę fosfonowych: PH3 -f- HJ = PBJ jodek fosfouowy.

Sole te są jednak bez porównania mniej trwałe od soli amonowych i ulegają rozkładowi już pod wpływem większych ilości wody. Ogrzewane w stanie bezwodnym — podobnie jak sole amonowe — przechodzą bezpośrednio w stan gazowy, ulegając przy tym dysocjacji termicznej. Ogólna prężność gazów osiąga wartość 1 Atm w temperaturach nie niższych niż w przypadku odpowiednich soli amonowych, a mianowicie: PH4C1 PH4Br PH4J' natomiast NII4C1 — 28°C + 30°C -t- 80°C + 338°C

Wodne roztwory fosforiaku mają odczyn obojętny. Fosforowodór ciekły, fosfina, P2H4, ciężar cząst. 65,98, powstaje w niewielkich ilościach obok fosforiaku podczas działania fosforu na roztwory zasad lub też podczas rozkładu fosforku wapniowego kwasem. Tworzy bezbarwną ciecz, wrzącą w 52,7°C i krzepnącą w — 99°C. W zetknięciu z tlenem powietrza zapala się samorzutnie już w zwykłej temperaturze, a i podczas przechowywania bez dostępu powietrza powoli rozkłada się na fosforiak i tzw, fosforowodór stały.

Ten ostatni przedstawia się jako żółtawy proszek, nie zapalający się na powietrzu. Nie rozpuszcza się ani w wodzie, ani w żadnym ze zwykle stosowanych rozpuszczalników, jest natomiast rozpuszczalny w fo- sfinie oraz w stopniowym fosforze. Obecnie nie uważa się stałego fosforowodoru za określony związek chemiczny, lecz za produkt adsorpcji fosforiaku na rozdrobnionym fosforze.

Fosforki są to połączenia fosforu z metalami. Niektóre z nich wywodzą się z fosforiaku przez zastąpienie atomów wodoru atomami metali. Należą tu fosforki litowców, berylowców i glinu. Ulegają one łatwo rozpadowi pod działaniem wody lub jeszcze lepiej kwasów z wydzieleniem fosforiaku (por. wyżej). Natomiast większość fosforków metali ciężkich jest odporna na działanie- kwasów i zarówno swoim wyglądem zewnętrznym, jak i składem ilościowym przypomina raczej połączenia metali między sobą, w których składniki występują często w stosunku atomowym, zupełnie nie odpowiadającym ich normalnej wartościowości. Na przykład wśród fosforków żelazowców, a więc metali występujących zazwyczaj w drugim i trzecim stopniu utlenienia, znane są połączenia o następujących wzorach: Fe4P3, CojP, Co2P3, Xi5P 2, NiP, Ni2P3.

Fosforki otrzymuje się bądź to w bezpośrednim działaniu fosforu na metale, na ich chlorki lub tlenki, bądź przez redukcję fosforanów węglem lub też odnośnymi metalami.