Tlenki i kwasy tlenowe jodu cz. II

W przeciwieństwie do kwasu chlorowego i bromowego HJO3 daje się po odparowaniu wydzielić z roztworu w postaci bezbarwnych, połyskujących kryształów, nadzwyczaj łatwo rozpuszczalnych w wodzie (310 cz. HJ03 w 100 cz. wody w 16°C). Wodne roztwory zachowują się jak roztwory mocnego kwasu jednozasadowego. Mimo swej dość dużej trwałości, kwas jodowy jest środkiem utleniającym niewiele słabszym od analogicznych kwasów chloru i bromu. To utleniające działanie wyraża się między innymi w tym, że po zmieszaniu 1 objętości roztworu kwasu jodowego z 5 objętościami roztworu jodowodoru o tym samym stężeniu molowym następuje wydzielenie całkowitej ilości jodu w stanie wolnym: HJ+V03 + 5HJ-I = 3JL + 3HaO.

Ogrzany w stanie stałym kwas jodowy traci wodę, tworząc powyżej 110°C tzw. kwas anhydro jodowy, HJ3Og, który następnie powyżej 195°C przechodzi w pięciotlenek jodu, J2O5, biały proszek, łatwo rozpuszczalny w wodzie, z którą odtwarza z powrotem kwas jodowy. Jest on więc bezwodnikiem tego kwasu.

Pięciotlenek jodu jest trwały do 300°C. W przeciwieństwie do tlenków innych chlorowców jest związkiem wybitnie egzotermicznym. Ciepło tworzenia wynosi 43 kcal/g-cz. Mimo to związek ten nie powstaje bezpośrednio z pierwiastków. Pięciotlenek jodu działa silnie utleniająco: utlenia energicznie takie substancje, jak amoniak, siarkowodór, tlenek węgla itp.

Sole kwasu jodowego nazywa się jodanami. Niektóre z nich spotyka się w przyrodzie, np. jodan sodowy, NaJ03, występuje jako nieznaczna domieszka saletry chilijskiej, a jodan wapniowy, Ca(J03)2, jako minerał lautaryt. Sztucznie otrzymuje się je takimi samymi metodami, jak chlorany i bromiany (por. § 127 i 133). Powstają też przez działanie jodu na chlorany. Są one nieco trwalsze od chloranów oraz bromianów i podobnie jak one działają utleniająco.