Powietrze. Składniki stałe i zmienne

Powietrze stanowi mieszaninę kilku gazów, przede wszystkim tlenu i azotu. Poza tymi składnikami głównymi znajdują się w powietrzu w niewielkich ilościach helowce oraz ślady wodoru, amoniaku, tlenków azotu, dalej dwutlenek węgla, para wodna, wreszcie zawiesiny stałe w postaci pyłu i drobnoustrojów.

Ilościowy skład powietrza w dolnych jego warstwach jest dość jednolity, z wyjątkiem składników wymienionych na końcu, a przede wszystkim pary wodnej i dwutlenku węgla, których zawartość ulega znaczniejszym wahaniom w zależności od czasu oraz miejsca na powierzchni ziemi. Dlatego nazywane są one składnikami zmiennymi, w odróżnieniu od pozostałych, oznaczanych jako składniki stałe.

Przeciętną zawartość składników stałych w litrze powietrza wolnego od dwutlenku węgla i pary wodnej (0°C, 760 mm Hg) podaje tablica 43. Z nowszych badań nad procentowym składem wyższych warstw atmosfery ziemskiej wynika, że nie różnią się one w sposób istotny od warstw dolnych.

Zawartość dwutlenku węgla w dolnych warstwach atmosfery wynosi przeciętnie około 0,03 % na objętość lub 0,04 % na wagę (około – 0,0005 g’l). Jednak w powietrzu wielkich miast zawartość ta jest parokrotnie większa. Szczególnie duże ilości CCh nagromadzają się w powietrzu pomieszczeń zamkniętych, w których przez dłuższy czas przebywała większa liczba osób. W powietrzu wydychanym przez człowieka znajduje się bowiem 4—5 °/o dwutlenku węgla.

Znacznie większym wahaniom ulega zawartość pary wodnej w powietrzu (wilgotność powietrza). Zależy ona z jednej strony od położenia geograficznego i warunków klimatycznych danej miejscowości, z drugiej zaś — od pory roku.

Zawartość pary wodnej w powietrzu podawana bywa zwykle jako tzw. wilgotność względna, wyrażana w procentach ilości pary odpowiadającej stanowi nasycenia w danej temperaturze. Jeśli więc np. powietrze nasycone parą wodną w 15°C zawiera 12,8 g pary na 1 mJ, to wilgotności względnej 75 „/o odpowiada zawartość 9,6 g pary w 1 m,!.