Kwasy fosforowe i fosforany

Kwas ortofosforowy, H3POi? ciężar cząst. 98,00. Przez połączenie pięciotlenku fosforu z wodą powstaje zrazu kwas metafosforowy, uboższy w wodę. Kwas ten powoli, szybciej po zagotowaniu, przyłącza w roztworze wodę, przechodząc w kwas orto. W technice otrzymuje się zwykle kwas ortofosforowy przez działanie średnio stężonym kwasem siarkowym na fosforyty, zawierające jako główny składnik ortofosforan wapniowy, i odsączenie wydzielonego trudno rozpuszczalnego siarczanu wapniowego: Ca3{POj)2 + 3 H2S04 = 3 CaS04 -f 2 H3P04.

Znacznie czystszy kwas otrzymuje się przez utlenienie fosforu białego lub czerwonego kwasem azotowym, co najwyżej 32%-owym w razie użycia bowiem kwasu bardziej stężonego reakcja przebiega zbyt gwałtownie: ' – 3P + 5HK03 + 2H.i0 = 3H3P04 + 5K0. „

Kwas ortofosforowy tworzy bezbarwne klarowne kryształy układu jednoskośnego o gęstości 1,88 g/cm:1, topiące się w 42,5°C i rozpływające się na powietrzu. Z wodą miesza się w każdym stosunku i w handlu spotyka się go zazwyczaj pod postacią mieszanin o konsystencji syropu, zawierających kilku- lub kilkunastoprocentową domieszkę wody. Jest kwasem trójzasadowym średniej mocy, dysocjuje więc w trzech kolejnych etapach:

H3P04H+ + HiPOi, H2P07HT + HPO4-, Hpoj-ir- + POJ-. Jego stałe dysocjacji elektrolitycznej mają następujące wartości: Kt — = 1,1 lO“2 K2 = 1,2 lO“7 K3 = 1,8 10—1-.

W niezbyt stężonych roztworach dysocjacja w myśl równania (I) jest więc dość daleko posunięta. Odszczepienie drugiego i trzeciego jonu wodorowego następuje tylko w bardzo nieznacznym stopniu.