Acetylen

Innym węglowodorem gazowym, mającym obszerne zastosowanie ' techniczne, jest acetylen, Gith, ciężar cząst. 26,036, tt. — — 80,55°C pod ciśnieniem 961,5 mm Hg, t. subl. = —83,8°C, t. kryt. = +35°C, ciepło parowania = 4,27 kcal/g-cz., D™ = 1,1708 g/1, dpOW — 0,9056.

Acetylen otrzymuje się technicznie na wielką skalę działaniem wody na węglik wapniowy (karbid): CaC2 + 2110 = Ca(OH) f CIIS. Inna metoda polega na rozkładzie metanu w luku elektrycznym lub na drodze termicznej – 2CH4 = C2H2 + 3Ha albo na krakingu węglowodorów wyższych (np. heksanu CRHI4) wobec katalizatorów.

Niewielkie ilości acetylenu powstają też przez wytworzenie łuku elektrycznego pomiędzy elektrodami węglowymi w atmosferze wodorowej. Reakcja ta jest silnie endotermiczna: – 2 C + H2 = 02H2 — 54 kcal.

W zwykłej temperaturze acetylen jest gazem bezbarwnym, nieco lżejszym od powietrza. W stanie zupełnie czystym ma słaby, przyjemny, eteryczny zapach. Produkt techniczny zawiera jednak zawsze zanieczyszczenia (przede wszystkim fosforowodorem) nadające mu powszechnie znaną niemiłą woń. Jako związek endotermiczny jest on w zwykłej temperaturze w stanie równowagi nietrwałej i istotnie pod zwiększonym ciśnieniem, a zwłaszcza w stanie skroplonym, rozkłada się z silnym wybuchem, niekiedy bez żadnej widocznej przyczyny. Całkiem bezpiecznie daje się natomiast przechowywać rozpuszczony w acetonie, który wchłania go w dość dużych ilościach, szczególnie pod zwiększonym ciśnieniem (25 objętości gazu na 1 objętość acetonu).

Na powietrzu acetylen spala się płomieniem żółtym, silnie kopcącym. Jednak wobec odpowiedniej konstrukcji palnika, umożliwiającej dostateczny dopływ powietrza, acetylen spala się całkowicie płomieniem białym silnie świecącym i bardzo gorącym wskutek wysokiej wartości ciepła spalania: – 2C.J12 + 50, = 4C02 + 2H20 + 2 311,6 kcal.

Z powodu tej własności płomienia acetylenowego stosuje się go do celów oświetleniowych, a przede wszystkim zamiast wodoru do spawania i cięcia metali. Cząsteczka acetylenu ma strukturę liniową. Atomy węgla połączone są wiązaniem potrójnym (p. także § 225): H — C = C — H.

Może on łączyć się z różnymi substancjami i dzięki temu znajduje coraz szersze zastosowanie jako materiał wyjściowy do wielu ważnych syntez organicznych (kauczuki syntetyczne, kwas octowy, alkohol i w. in.).