Destylacja rozkładowa drewna. Węgiel drzewny

Destylacja rozkładowa drewna, mająca na celu otrzymywanie węgla drzewnego i smoły, uprawiana była sposobem prymitywnym już od bardzo dawna. Powstające przy tym lotne produkty uchodziły bezużytecznie w powietrze. W nowoczesnych zakładach przemysłowych prowadzi się suchą destylację drewna w retortach żelaznych, umożliwiających chwytanie tych produktów. W wyniku procesu prowadzonego zwykle w 400—500°C otrzymuje się w stosunku do wyjściowej masy drewna 20—30% gazu, około 40% produktów wodnistych, mianowicie kwas octowy („ocet drzewny”), aceton oraz metanol, czyli spirytus drzewny w przypadku drewna z drzew iglastych także olejki terpenowe wreszcie 4—10% smoły. Pozostaje w retortach masa stała barwy szaro- czarnej, dość twarda, będąca odpowiednikiem koksu i stanowiąca 25— 30% wyjściowej ilości drewna. Jest to węgiel drzewny zawiera on około 80% C, 3,5—4% H, 14—16% O i trochę azotu. Jego wartość opałowa wynosi przeciętnie 6800 kcal/kg. Do celów opałowych stosuje się go jednak w bardzo ograniczonym zakresie. Natomiast w hutach żelaznych, położonych w okolicach lesistych z dala od kopalń węgla kamiennego (Ural, Szwecja), węgiel drzewny z powodzeniem zastępuje koks w charakterze substancji redukującej podczas wytapiania metalu z rud, gdyż jest w tych warunkach tańszy. Ma on nad koksem tę na- wet przewagę, że wcale nie zawiera siarki, której obecność w żelazie, nawet w niewielkich ilościach, wpływa bardzo ujemnie na jego własności.

Węgiel drzewny zachowuje komórkową budowę drewna, z którego powstał. Ma wskutek tego silnie rozwiniętą powierzchnię wewnętrzną. Umożliwia mu to adsorpcję znacznych ilości substancji z fazy gazowej lub też z roztworu (§ 59). W ostatnich paru dziesiątkach lat udało się powiększyć wydatnie zdolności chłonne węgla drzewnego najrozmaitszymi metodami, jak działaniem na węgiel przegrzaną parą wodną w temperaturze paruset stopni, nasycaniem drewna przed zwęgleniem roztworami różnych soli itp. Taki „aktywny” węgiel służy do wypełniania pochłaniaczy masek przeciwgazowych, do adsorpcji par lotnych rozpuszczalników (eteru, dwusiarczku węgla), do usuwania par benzenu z gazu świetlnego oraz jako katalizator w wielu reakcjach chemicznych.

Obok węgla drzewnego stosuje się w charakterze adsorbentów liczne preparaty otrzymane przez prażenie bez dostępu powietrza różnych substancji pochodzenia organicznego, tak zwierzęcego, jak i roślinnego, np. węgla kostnego, węgla z krwi, z cukru itp.