Tlenochlorek fosforu

Sieć przestrzenna krystalicznego pięciochlorku fosforu zbudowana jest z jonów PCl o budowie tetraedrycznej i PCljr o oktaedrycznym ułożeniu anionów Cl-. Odległość P—Cl w pierwszych wynosi 1,98 A, w drugich —ł2,06 A. Natomiast w sieci przestrzennej analogicznego bromku PBr.-, występują jako elementy budowy jony PBr i Br-.

Tlenochlorek fosforu, POCl3, ciężar cząst. 153,35, można otrzymać przez utlenienie trójchlorku chloranem potasowym (por. wyżej) bądź też przez częściową hydrolizę pięciochlorku (reakcja I), bądź wreszcie działaniem pięciochlorku na pięciotlenek: PłOB + 3PCU5 = 5POCI3.

W zwykłej temperaturze tworzy ciecz o ostrym, przenikliwym zapachu, silnie drażniącym błony śluzowe. Dymi na powietrzu, wytwarzając chlorowodór na skutek hydrolizy parą wodną. Może być uważany za trójchlorek kwasu fosforowego, który powstaje z tlenochlorku pod działaniem wody. Na inne związki zawierające grupę OH działa chloru- jąco, podobnie jak pięciochlorek, lecz słabiej.

Przez hydrolizę POCla w 0“C i następną destylację frakcyjną w 60—70°C pod zmniejszonym ciśnieniem otrzymać można inny tlenochlorek o wzorze Pł03Ch„ jako ciecz bezbarwną wrzącą w 66—70°C, Przedstawia on prawdopodobnie czterochlorek kwasu pirofosforowego:

Podczas dalszej hydrolizy w temp. od —30 do-50°C powstaje kwas dwuchlo- /C1 rofosforowy HO—P-O w postaci igieł o gęstości 1,686 g/cm3, topiących się X Cl w — 28°C. Podczas destylacji związek ten daje kwas ortofosforowy oraz tlenochlorki fosforu o różnym składzie.