Chlor

Związek tei\ może być ponownie użyty do utleniania chlorowodoru. Utlenianie to odbywa się więc ostatecznie kosztem tlenu z powietrza. Związek manganu służy jedynie jako „przenośnik” tlenu, który sam w procesie nie zostaje zużyty.

Jednakże i metoda Weldona nie jest ekonomiczna, pozwala bowiem otrzymywać w stanie wolnym tylko połowę chloru, zawartego w chlorowodorze, druga połowa natomiast zostaje stracona w postaci mało wartościowego chlorku wapniowego tpor. reakcje (II) i (III)].

W laboratorium niewielkie ilości chloru otrzymuje się zwykle w ten sam sposób, w jaki Scheele wytworzył go po raz pierwszy, tj. działaniem chlorowodoru na braunsztyn. Nie stosuje się przy tym zwykle gotowego chlorowodoru, lecz wytwarza się go przez wkraplanie kwasu siarkowego do flaszki W o u 1 f f a (rys. 86), w której na dnie znajduje się chlorek sodowy zmieszany z braunsztynem. Powstający według równania

NaCl + H3S04 = NaHSO, + HC1 chlorowodór zostaje natychmiast utleniony braunsztynem na chlor w myśl reakcji (I) i (II). Wygodnie jest również, gdy chodzi zwłaszcza o częste użycie niewielkich ilości chloru, wywiązywać go w aparacie Kippa przez działanie chlorowodorem w roztworze wodnym na tzw. wapno chlorowane, CaClOCl: CaCl OC1 + 2HC1 = CaCl + HaO + Cla.

Na przykładzie chloru można stwierdzić, jak w ciągu niewielu lat stosunki w przemyśle chemicznym mogą ulec całkowitemu przewrotowi. Gdy przed wprowadzeniem elektrolitycznej metody fabrykacji wodorotlenków (1890) główną troskę przemysłu nieorganicznego stanowiło zagadnienie, w jaki sposób pokryć ciągle wzrastające (w związku z rozwojem przemysłu włókienniczego) zapotrzebowanie na tani chlor, to później i do niedawna jeszcze kłopot był raczej ze zbytem olbrzymich ilości chloru. Podczas elektrolizy chlorków powstaje on bowiem jako produkt uboczny, którego ze względu na szkodliwe działanie nie można wypuszczać wprost w powietrze. O ile dawniej chlorowodór stanowił jedyną niemal substancję, z której można było otrzymywać chlor przez utlenianie, o tyle dziś, – odwrotnie, znaczne ilości chloru są przerabiane właśnie na chlorowodór (§ 121).