Zasada amonowa

Szczególnie uderzającą własnością amoniaku jest jego niezwykle wielka rozpuszczalność w wodzie, tym większa, im niższa jest temperatura. W 0°C jedna objętość wody rozpuszcza 1176 objętości gazu, w 20°C — 702 objętości przez ogrzanie zaś do temperatury wrzenia można odpędzić z wody praktycznie cały amoniak. Łatwość, z jaką amo- ninak rozpuszcza się wodzie, można zademonstrować za pomocą prostego doświadczenia, opisanego w § 122 (rys. 87).

Rozpuszczaniu amoniaku towarzyszy dość znaczny wzrost objętości roztworu. Można więc oznaczyć jego stężenie na podstawie pomiaru gęstości, posługując się tablicą 45.

Niezwykle duża rozpuszczalność amoniaku w wodzie, jak również wydzielanie znacznych ilości ciepła podczas rozpuszczania (8,4 kcal na 1 g-cz. NH.1 rozpuszczonego w dużej ilości wody) wskazuje na to, że nie ma się tu do czynienia ze zwykłym rozpuszczaniem gazu w wodzie, lecz że pomiędzy wodą a amoniakiem zachodzi reakcja chemiczna. Istotnie, wodny roztwór amoniaku wykazuje odczyn zasadowy i z kwasami tworzy typowe sole. Ten zasadowy charakter można wyjaśnić przyjmując, że następuje przeskok protonu z cząsteczki wody do cząsteczki amoniaku: NH3 -!- H20 NHi – OH .

Proton przyłącza się do „wolnego” dubletu elektronowego atomu azotu. Powstający w ten sposób jon amonowy NH ma postać regularnego czworościanu z atomem azotu w środku i protonami na narożach (por. rys. 53 w § 87).

Zasada amonowa znana jest tylko w roztworze wodnym lub w bardzo niskich temperaturach. Podczas ogrzewania rozpada się na wodę i amoniak. Należy ona do zasad słabych, jej stała dysocjacji elektrolitycznej w 18°C ma wartość niewielką: