Występowanie i otrzymywanie azotu

Głównym źródłem azotu jest atmosfera ziemska, w której azot, jak wspomniano, stanowi w dolnych warstwach okrągło 78 %> na objętość lub 75,5%> na wagę. Znacznie mniejszą ilość azotu spotyka się w stałej skorupie ziemskiej, głównie w postaci soli kwasu azotowego. Azotan wapniowy, Ca(NOa)2, tworzy się w niewielkich ilościach w glebie na skutek działania śladów tlenków azotu z atmosfery na związki wapnia. Azotan sodowy, NaNOa, w mieszaninie z NaCl i innymi solami tworzy potężne pokłady w północnych prowincjach Chile (saletra chilijska, saletra sodowa). Azotan potasowy, KNOa, występuje w niewielkich ilościach w wielu okolicach na Bliskim Wschodzie. Azot wreszcie wchodzi w skład wszystkich organizmów żywych jako istotny składnik białek.

Do celów technicznych otrzymuje się azot obok tlenu drogą frakcyjnej destylacji skroplonego powietrza. Pierwsze frakcje destylatu zawierają prawie czysty azot, jako składnik lotniejszy, zanieczyszczony nieznacznymi ilościami tlenu. Dla otrzymania azotu zupełnie wolnego od tlenu usuwa się ten ostatni przez łączenie go z rozżarzoną miedzią (§ 114). Tak otrzymany „azot atmosferyczny” zawiera jeszcze niewielkie ilości helowców z powietrza (głównie argonu). Jednak wobec zupełnej bierności chemicznej tych gazów obecność ich w większości przypadków nie ma żadnego znaczenia.

Azot zupełnie czysty otrzymuje się przez rozkład niektórych jego związków. Zazwyczaj ogrzewa się w tym celu wodny roztwór azotynu amonowego: NH4NOs = 2110 -f N.

Ze względu na możliwość wybuchu lepiej jest wkraplać roztwór azotynu sodowego do ogrzanego roztworu chlorku lub siarczanu amonowego. Ślady tworzących się przy tym tlenków azotu usuwa się przepuszczając gaz przez roztwór dwuchromianu w KWo-owym kwasie siarkowym.

Szczególnie czysty azot powstaje przez termiczny rozkład amoniaku podczas przepuszczania go nad niklem ogrzanym do 1000°C i następnie oddzielenie azotu od wodoru przez wymrażanie.