Selenowodór, H2Se

Ciężar cząst. 80,976, tt. = -60,4UC, tw. = -41,5°C, t. kryt. = 137°C, ciepło parowania = 4,75 kcal/g-cz,, dc tw 2,004 g/cm3, D™1 “ 3,672 g/1. Pod względem składu selenowodór jest zupełnym analogiem siarkowodoru. Podobne są też sposoby otrzymywania tego związku. Najlepiej jest działać kwasem solnym na selenek żelazawy: FeSe + 2TTC1 = FeCL, – H,Se lub też wodą na selenek glinowy: A%Ses -|-eTi20 = 2Ai(0H}3 | 3HSe. .

Bezpośrednie łączenie wodoru z selenem odbywa się jeszcze powołniej niż z siarką i prowadzi do stanu równowagi. Ponieważ jednak seleno- wodór, w przeciwieństwie do H2S, jest związkiem endotermicznym:

H.j – SeHaSe — 18,5 kcal, więc równowaga jest tym bardziej przesunięta na jego korzyść, im wyższa temperatura. Przepuszczając gazowy wodór nad stopionym selenem można już w 400°C otrzymać selenowodór z dość dobrą wydajnością. .

Selenowodór jest gazem, dającym się skroplić i zestalić łatwiej niż siarkowodór. Odznacza się on wstrętnym zapachem przypominającym gnijącą rzodkiew. Trujące działanie jego jest silniejsze niż siarkowodoru. Powoduje on ponadto silne i bolesne podrażnienia błon śluzowych („katar selenowy”). W wodzie rozpuszcza się dość dobrze w roztworze zachowuje się jak słaby kwas, znacznie jednak mocniejszy od siarkowodoru. Stałe dysocjacji w 18°C wynoszą: Kt 1,9 104 i K2 1015. Jako związek endotermiczny, selenowodór jest w zwykłej temperaturze nietrwały i zarówno w stanie gazowym, jak i w roztworze łatwo ulega utlenieniu nawet w zetknięciu z tlenem powietrza. Wydziela przy tym wolny selen w postaci czerwonego osadu. Podobnie jak cząsteczka H3S, tak i H2Se ma budowę trójkątną: odległość H—Se wynosi 1,46 A, kąt H-Se-H = 91°, moment dipolowy 0,24 D.

Sole selenowodoru, selenki, pod każdym względem przypominają siarczki. Selenki litowców i beryloweów są bezbarwne i w wodzie rozpuszczalne. Łączą się one łatwo z dalszą ilością selenu na wielose- lenki M2Sex, przez co roztwór przybiera barwę czerwoną. Inne selenki rozpuszczają się trudno i są najczęściej intensywnie zabarwione. Można je otrzymać albo przez strącanie selenowodorem z roztworów odpowiednich soli, albo też przez bezpośrednie stapianie składników.